Consulting

Satchmo, het grootste muzikale genie van de 20ste eeuw.

Blokker op de wereldkaart

Over Louis Armstrong zijn al heel wat boeken volgeschreven, dus wat kunnen wij er nog aan toevoegen? Misschien alleen onze eigen ervaring met het fenomeen Louis Satchelmouth Armstrong. Vanaf 1956 was burgemeesterszoon Ben Essing bezig jazz- en popconcerten te organiseren in de veilinghallen van het Westfriese Blokker. Je kunt je natuurlijk ver- wonderen over de haalbaarheid van zulke concerten, maar als je het voor elkaar krijgt om mensen als Louis Armstrong, Benny Goodman, Jacques Brei, The Dutch Swing College Band en natuurlijk de Beatles te contracteren, dan moet je toch wel wat in je mars hebben. Van het rustieke dorpje Blokker, op de historische route tussen Hoorn en Enkhuizen, hadden - behoudens de bevolking uit de Streek - maar weinig mensen gehoord. De veilinghallen waren allerminst opgezet met de bedoeling er concerten n te houden, de akoestiek was er ronduit slecht, om over de bereikbaarheid maar niet te praten. Noord-Holland was in 1956 alleen te bereiken met een aantal veerponten over het Noordzeekanaal, de tunnels moesten nog gegraven worden en de snelwegen bestonden nog niet; en dan toch jazzconcerten van het kaliber Satchmo the Great en wel op zondag 10 mei 1959 en donderdag 27 mei 1965 (Hemelvaartsdag). Louis Armstrong had in 1956 in het Concertgebouw van Amsterdam opgetreden, en hij was in 1949 en 1933 ook in ons land geweest. Dit laatste wordt uitvoerig beschreven door Herman Openneer in het bulletin van het Nederlands Jazzarchief (nummer 23 en 24, 1997). In 1959 kon ik er helaas niet bij zijn (eind examenjaar), maar met mijn kersverse vriendin was ik er in 1965 wel bij. Wij zullen proberen u deelgenoot te maken van de sensatie die Louis Armstrong bij ons teweegbracht. Helaas was het zijn laatste concert in ons land, al is hij tot zijn laatste snik blijven spelen en zingen. We citeren hier het verhaal over het concert van 10 mei 1959, zoals dat geschreven werd door een ons onbekend gebleven journalist en gepubliceerd werd in het Noordhollands Dagblad van 11 mei 1959.

Grootse ontvangst Louis Arm strong
SATCHMO VEROVERDE DE HARTEN VAN 8000 ENTHOUSIASTEN
Een orkaan van geestdrift in de veilinghal van Blokker

Satchmo de Grote heeft gisteravond voor de grote sensatie gezorgd. Het besluit van het festival in Blokker, de unieke vondst van Ben Essing is tot een onvoorstelbaar feest uitgegroeid. Ongeveer 8000 mensen, voornamelijk jongeren, hebben het concert van Louis Armstrong tot een wild carnaval gemaakt. Het moet de kleine man in zijn donkerblauw kostuum geweest zijn of de hele wereld hem wilde fêteren. De toejuichingen spoten hem als fonteinen uit de veilinghal omhoog. Het zes man sterke orkest werd opgezweept alsof het het wereldkampioenschap voetbal had te winnen. Wie, zoals wij, soms een blik achterom wierp, zag een deinende horde van jonge mensen, die met transpirerende gezichten en schitterogen zaten te luisteren naar de klankorgieën, die van het podium de ruimte in werden gestoten. Niemand sloeg acht op de hitte, niemand wenste te capituleren voor de broeierige sfeer waarin men in normale omstandigheden niet zou willen verkeren. De intocht van Satchmo en de band, wij zullen U het allemaal vertellen. Het was ongelooflijk. Dat waren ook de woorden die de jeugd over had voor dit Jazzevenement van ongekende allure. Wij hebben het de bewoners van Blokker niet gevraagd, maar wij kunnen ons voorstellen dat zij de laatste dagen nauwelijks hebben gewerkt. Dat zij zelfs geen tijd hebben gevonden een krant te lezen, naar de radio te luisteren, te eten of zo maar wat met elkaar te praten. Want Ben Essing, de flegmatieke burgemeesterszoon, wiens naam een begrip is geworden in Nederland, heeft met zijn festival de rust in Blokker aan flarden gescheurd. Er is nog wel te zien dat het in Blokker eens anders toeging. Dat men het briesje kon horen in de bloeiende boomgaarden, dat er tussen de gevels van de huizen een voelbare stilte hing, dat de dorpelingen in de schemering van de avond rustig aan elkaar voorbijgingen in het zekere besef dat ieder rumoer verre van hen zou blijven. Maar wie de afgelopen dagen in Blokker is geweest heeft van die landelijke rust weinig meer kunnen merken. Blokker onderging ni. een metamorfose. Een stoet autos zocht gistermiddag een weg langs de smalle wegen. Duizenden mensen, van wie weet waar vandaan, trokken op naar het vriendelijke dorpje en vernielden de gezapigheid. Zij vleiden zich neer in het gras langs de weg, zij wandelden langs de boerderijen en zij puften. Want het was warm gisteren in Blokker. Het was ook warm in de veilinghal, waarin omstreeks half zes reeds een paar duizend mensen hadden plaats genomen.

In de tuin

En wat deden de dorpelingen. Zij sleepten het huisraad in de tuin en verbaasden zich. Want aan hen trok de wereld voorbij. Denderende motoren, oude vehikels afgestampt met jongelui, die zelfs boven op het dak zaten. Lange sleeën met dure mensen, brommers, fietsen en slente raars. Slenteraars met petticoats, met losse zomerpakken, met een vreemde tongval. Slenteraars met een andere huidskleur dan zijzelf, met vreemde haartooien, met kleurige zonnebrillen. Deze onafzienbare file uit een andere wereld nam de vorm van een vloedgolf aan, toen het uur naderde dat good old Satchmo zou worden ingehaald. De weidegronden, als parkeerterreinen gereserveerd, waren vol. De pijlen aan de bomen met het woord camping hadden geen zin meer. De bussen werden langs de spoorbaan gezet, de fietsen werden eenvoudig langs de bermen opgetast. Rustig leidde de politie het verkeer. Ondanks de kreten van honderden die passeren wilden, ondanks de snerpende tonen van claxons in allerlei toonaarden. Er ontstond geen paniek, geen chaos. Graag hadden wij dit mierennest vanuit het vliegtuig gezien, dat voor een limonadefabriek de gehele dag boven het dorp cirkelde. Over reclame gesproken: Blokker ging bijna gebukt onder de spandoeken, de borden, de felkleurige platen, de honderden vlaggen.

In de veilinghal

Hoe was het intussen in de veilinghal gesteld. Daar wachtte een donkere massa van duizenden. Daar goifden de gesprekken als een oorverdovende orkaan naar het podium. Daar zaten de hardnekkigen die s morgens om halftien waren gekomen en die niet van hun zitplaats waren te branden. Daar wachtte de jeugd van Nederland die de King of Jazz wilde horen. Daar groeide het ongeduld toen om half acht de grijnzende kop van Armstrong nog niet zichtbaar was. Daar luisterde men eigenlijk maar met een half oor naar de orkesten, die het grote concert inleidden. (In het programma voorafgaand aan het concert speelden de Micro solisten uit Zaandam en het Kees Kuyt Combo (red. Hot News.) Daar in die veilinghal werd de basis gelegd voor een feest van klank en geestdrift. En langs de kant schreeuwden de obers, de ijsverkopers, de juf frouwen en al die anderen elkaar de bestellingen toe.

Een leger

Temidden van dit denderend lawaai koos een groot leger positie. Het leger van fotografen en de nijvere jongens met de blocnotes. Het was een getors met cameras, met lampen en statie ven, een gehol langs markante plekjes, een zoeken en kijken zonder einde. Toen zagen wij Ben Essing. Zijn smalle gestalte leunde tegen een muur. Hij was bleek maar uiterst kalm. Zijn sigaret trilde niet in zijn vingers, hij knipperde niet met zijn ogen. Hij stond daar als een binnengeslopen dorpeling, een man die niets te doen heeft en daarom maar in de veilinghal een kijkje komt nemen. Wij wandelden naar buiten langs de meisjes die festivalkleedjes verkochten, langs het bataljon controleurs, langs allen die dit festival groot hebben gemaakt. Zo zagen wij de duizenden, vijf rijen dik opeengepakt. Een onafzienbare mensenzee, die de klok acht hoorde slaan, die reikhalzend over het lege wegdek tuurde, (50.000 mensen stonden langs de Westerblokker om hem toe te juichen - red. Hot News) Tien minuten moesten zij nog wachten. Tien minuten, waarin de politie betrekkelijk weinig moeite had de mensen in bedwang te houden.

Daar is hij

Tien over acht. Er komt beweging in de massa. Tromgeroffel vervult de lucht. Daar komen ze. De jongens en meisjes van de jeugddrumband De Westfriese Boertjes. Dapper laten zij de stokjes op het kalfsvel neerkomen. Misschien begrijpen zij nauwelijks wie er achter hen volgt. Ja, dat is Satchmo, Louis Armstrong, King of Jazz, de vrolijk lachende en wuivende neger. De tovenaar met zijn gouden trompet, de onvermoeibare vertegenwoordiger van een stijl, die miljoenen over de wereld gek maakt van enthousiasme. Hij zit op een boerenwagen, getrokken door vier pony’s. Hij grijnst, hij lacht, hij spreidt zijn armen uit, hij maakt grimassen, hij slaat op zijn knieën. En het publiek? Het juicht, het schreeuwt, het roept hem toe als een oude vriend. Maar deze geestdrift is nog een zwak applaus vergeleken bij wat er volgt, als de stoet de veilinghal binnenrijdt. Daar staat de jeugd als een man overeind. Daar ontsnapt aan haar zon - onvoorstelbaar lange kreet, dat men zijn oren moet sluiten. En Satchmo met de monumentale zangeres (Velma Middleton - red. Hot News) aan zijn zijde, blikt over die duizenden hoofden en hij steekt zijn armen omhoog. Hij zet grote ogen op, hij stamelt wat en dan hervindt hij zichzelf. De glanzende blik, de helderwitte tanden, het schokkende gebaar met zijn schouders; het schijnt dat hij er zin in heeft. De persfotografen komen in actie. Zij brengen hun batterijen in de voorlinie en schieten als een machtige eenheid hun plaatjes op het podium af. Louis Armstrong en zijn band kunnen beginnen. Het heeft nog wat voeten in de aarde voordat alle instrumenten zijn geplaatst. Maar dan, ja dan grijpt Armstrong zijn trompet, loopt naar de microfoon en zingt. Good evening is zijn rauwe kreet in de zaal. Good evening, dondert hij door de ontzaglijke ruimte. Nimmer in een voetbalstadion heeft zon gejuich weerklonken. Men stampt, schreeuwt en gilt. Men klapt zich in het zweet, doet dassen af, maakt hemden open en wuift met zak- doeken. Zo rolt het concert voort, Lou van Rees (impresario - red. Hot News) zit op de rand van het podium en glimlacht. Ben Essing is nergens te ontdekken, de Westfriese Boertjes klepperen achter het publiek om, de obers slepen met kisten limonade en wijn. Is dit waanzin of heerlijk genieten?

Is dit verering of verwondering voor de muziek? De trompet schalt, dreunend klinkt de drum, de piano tingelt ijl, de bas doemt dof. Pas in de pauze komt de massa tot rust. Zij gaat naar buiten en vindt daar de kille avond, die ontnuchteren werkt. . En daarna begint het feest opnieuw. De Kogge Ruiters uit Twisk, die achter de stoet liepen, zijn dan al naar huis, de boertjes slapen. Misschien ook wel het gemeenteraadslid en het groepje kasteleins, die dit feest niet duidden. Het is ver over elf als Satchmo zijn trompet rust geeft. De veilinghal loopt leeg. Een vreemde stilte valt. Het is voorbij. Ben Essing kan tevreden zijn. Het . festival is een groot succes geworden.

De bezetting van de Louis Armstrong All Stars in 1959 was: Trummy Young - trombone; Peanuts Hucko - klarinet; BNIy Kyle - piano; Mort Herbert - bas; Danny Barcelona - drums; zangeres - Velma Middleton. De krantencommentaren van toen luidden: ‘Louis Armstrong Showman van allure’; Louis Armstrong in gesprek met een journalist: Ieder jaar wil ik terug naar Blokker’.

Hemelvaartsdag 26 mei 1965

De krantenkoppen logen er niet om: ‘Lege zaal voor Louis Armstrong’; ‘Krijgt Blokker een slechte naam; Louis Armstrong speelde voor een akelige lege veilinghal’; Voetbalwedstrijd Inter/Benfica op de televisie bleek schadelijke concurrentie voor groot jazz- feest in de veilinghal’.

Voorprogramma met Gert Timmerman

Het eerste optreden van Louis Armstrong had ik niet mee kunnen maken, maar met mijn vriendin toog ik op 26 mei 1965 in ons koekblikje’ ( Renault Dauphinoise Break) richting Blokker. Het jaar daarvoor was ik er ook geweest voor het optreden van The Beatles, waar nu een soort monument voor opgericht is. De vergelijking met het aantal bezoekers bij Louis Armstrong stond zeker niet in verhouding met wat ik het jaar daarvoor meemaakte. Het voorprogramma werd ingevuld door de swinggroep van Gert Timmerman, die uitgenodigd was om een platina plaat in ontvangst te nemen voor de smartlap ik heb eerbied voor Jouw Grijze Haren. Dat Gert ook nog heel behoorlijk swingklarinet kon spelen was mij onbekend en ik heb hem later ook nooit meer gehoord op dat instrument. Het optreden van Louis Armstrong was voor mij een belevenis van de eerste orde. Achttienhonderd bezoekers kunnen ook een aardige sfeer maken, want aan Louis Armstrong lag het beslist niet. Hij ging van start met een spetterende Royal Garden Blues en werkte vakkundig het gestroomlijnde repertoire af. We wilden het allemaal horen: Tiger Rag, When it is sleepy time Down South, Mack the Knife etc. Het was Louis Armstrong die de sfeer bepaalde en het publiek was dankbaar hem nog in levende lijve te horen spelen en zingen.

De handtekening

Tijdens de pauze maakten wij nog even van de gelegenheid gebruik om handtekeningen van de legendarische trompettist en zijn bandleden te bemachtigen. Het was voor de bandleden waarschijnlijk wel iets wat zij gewend waren, maar toch werd er met zichtbaar plezier op het programmablad getekend. De handtekening van Satchmo was heel wat moeilijker te bemachtigen. Een voor een mochten er fans in zijn kleedkamer komen, waar echtgenote Lucille met argusogen de boel in de gaten hield. Terecht liet ik mijn vriendin de handtekening halen, die door Louis met ballpoint op het programmablad tussen de andere bandleden werd neergezet. Echter mijn vriendin vroeg nog om een speciale op haar eigen foto. Verrast keek hij naar Lucille, schroefde zijn vulpen open en met groene inkt werd Louis Armstrong op de stralende foto van Tineke gezet. Onwetend van wat zich in de kleedkamer had afgespeeld, ging ik natuurlijk uit mijn bol toen ik die foto zag en hij wordt sindsdien door mij gekoesterd.

Hello Dolly

Het programma na de pauze verschilde weinig met daarvoor, met dien verstande dat Louis Armstrong de wereldhit Hello Dolly ging zingen en spelen. Het publiek werd uitzinnig, de puristen onder de toehoorders waren minder enthousiast. Maar op zijn manier heeft Satchmo populaire deunen altijd tot standaard weten te verheffen, zo ook met Dolly; je hoort het nu nog steeds op de radio. Er bestaat een aardige anekdote over het nummer Hello Dolly. Louis Armstrong had dat in 1964 met een aantal andere musicalnummers opgenomen voor een nieuwe langspeelplaat. Hij was onkundig van het feit, dat de platenmaatschappij in de gaten kreeg dat het een succesnummer zou worden en het op single had uitgebracht. Tijdens een optreden bleef het publiek om Hello Dolly vragen, Louis had er geen 1 benul van wat ze bedoelden; pas toen Tyree Glenn hem vertelde van die opname werd het gespeeld en is niet meer van zijn repertoire af geweest. Na afloop van het concert gingen we voldaan en in bezit van 2 handtekeningen in ons Renaultje weer richting Amsterdam. Het was een onvergetelijk concert geweest. De bezetting van de All Stars in 1965 was: Tyree Glenn - trombone; Eddie Shu - klarinet; Billy Kyle - piano; Arveli Shaw - bas; Danny Barcelona - drums. Zangeres was Jewel Brown. Tijdens de drie weken durende tournee door Europa kwam Louis met de All Stars o.a. ook in Hongarije, waar in het stadion van Boedapest voor 80.000 jazzliefhebbers een concert gegeven werd. Het enthousiasme van het publiek was, ondanks het kille weer, onbeschrijflijk groot. Voor het begin van het concert ontstond in Boedapest de grootste verkeersknoop sinds maanden. Tienduizenden mensen begaven zich per auto, bus of tram naar het stadion. Over een afstand van tien kilometer zat het verkeer gedurende een uur volkomen vast. Voor Ben Essing was echter het doek gevallen met het festi- , valgebeuren in Blokker. Het concert van Armstrong had een verlies van f1. 37.000,-- opgeleverd en de stichting en het gemeentebestuur van Blokker stopten met de concerten.

Blokker hernam zijn positie van rustiek dorpje, weggedrukt tussen Hoorn en Enkhuizen, en verdween van de wereld- kaart. Dat naar aanleiding van het optreden van de Beatles in de veilinghal van Blokker een wat popperig monumentje is neergezet in het centrum, zullen we maar voor lief nemen. Zeker is dat de twee concerten die Louis Armstrong in Blokker gaf meer aanleiding geweest zouden moeten zijn om voor hem een monument neer te zetten.

Wim Keller